Bulut atlası

Amerika'da seçimleri Obama kazandı. Partilerin pozisyonlarını belirleyen motiflerden biri de şu felsefi soru oldu: İnsanlar kaderlerini kendileri mi şekillendirir? Yoksa hayatımızı kendi çabamız ve kararlarımız kadar geçmişte yaşamış, şu anda yaşayan insanlar mı belirlemiştir?

Genişlik yazımda bundan bahsetmiştim. Bence insanlar ancak kendilerinden daha büyük bir şeyin -ailenin, toplumun, tarihin, doğanın, insanlığın- parçası olduklarını, hayatlarının geçirgen bir hücre zarıyla çevrili gibi dışarıdan gelen her türlü etkiye açık olduğunu anlarlarsa, kendilerinden büyük bir şeyler yapabilmek için ihtiyaç duydukları ilhamı bulabilirler. (Tabii bizim dışişleri bakanı gibi temelsiz, mistik düşüncelere kapılmamak iyi olabilir.)

David Mitchell'ın aynı adlı romanından uyarlama Bulut Atlası birbirinin içine geçmiş, farklı zamanlarda geçen ama birbirine bağlı altı hikayeden oluşuyor. Her bir hikayedeki karakterler, kronolojik olarak onu takip eden hikayedeki karakterlere bir şeyler bırakıyor, ilham veriyor. Ancak buradan insanlığın ilerlediği sonucu çıkarılmamalı: Günümüzden yüz yıllar önce geçen hikayeyle yüz yıllar sonra geçen hikaye arasında temel bir fark yok ve son hikayede ilk çağlara dönülüyor. Bir yandan güçlü güçsüzü eziyor, sömürüyor ama bir yandan da insanlar birbirlerine destek oluyor. Bencillik, içe kapalılık ve mücadeleye karşı güven ve dayanışma temaları, hikayelerde kölelik, vahşi kapitalizm, ırkçılık, eşcinsel aşk, temiz enerji, küresel ısınma gibi farklı bağlamlarda karşımıza çıkıyor.

Filmde orijinal olan şey yukarıda anlattığım düşüncelerden çok, düşüncelerin birbirinin içine geçmiş hikayeler ile gösterilmesi. Önemli olanın, anlatılmak istenenin bir yandan çağlar arasındaki geçirgenlik, diğer yandan da devamlılık olduğunu anlıyorsunuz ama bu göze batmıyor, mesaj kaygısı itici gelmiyor. (Gerçi verilmek istenen mesajla hemfikir olmam da, filme kendimi daha rahat kaptırmamı sağlamış olabilir.) Film bir de bu yöntemi destekleyecek basit ama çok güzel bir buluş yapmış: Aktör ve aktrisler değişik hikayelerde, birden fazla rolde beliriyorlar. Üstelik aynı oyuncunun farklı hikayelerde göründüğü sahneler çoğu yerde birbiri ardına eklenmiş.

Çok tavsiye ederim: beş üzerinden beş yıldız.