Saturday, December 28, 2013

Pregnancy

I've seen a lot web-sites about pregnancy, many of them going into unnecessary detail, but I think they are missing some important points, which I'd like to humbly outline here:

1) Having a child is a selfish decision. I think people have children for entirely selfish reasons, and there's nothing to pride yourself in that. After all, to have a child in Turkey is to have a child in a third-world country with no rule of law and the best and luckiest of us spend our lives crammed in traffic, office blocks and shopping centers after years of school and national exams. So I don't see how bringing a child into this part of the world could be good for the child itself. More plausible reasons for getting pregnant are; 1) to have something that will give you a reason, and an obligation, to live, especially as you get older - just like a trapeze artist who needs a new trapeze before letting go of the previous one, 2) to please the society and the families and keep up with everyone else having kids,  3) to have the 'experience' of being a mother or father, which you view as one of the fundamental life experiences, as in '100 things to do before you die,' 4) you probably haven't thought long or hard enough, or else you'd never build up the courage to have a child. Plus, babies are cute.

2) Pregnancy will occupy your life, and unfortunately it's your problem. Forget about the equality of men and women. In the world of pregnancy, there's no equality. Pregnancy is your problem. And something that makes itself felt physically so frequently will inevitably occupy your thoughts. You have to take care of yourself and consciously and continuously taking care of yourself requires effort. At first I thought of it as the perfect opportunity to be selfish with a good conscience, but no, it's not that simple. You can't drink alcohol or coffee, but you have to drink a lot of milk and eat a lot of (well-cooked) red meat. (You are actually eating the material that will constitute the baby, which makes one feel like a 3D printer.) You have a bloated stomach that feels frequently empty and nauseous that forces you to eat something every few hours. (You might think it's the noise, the smells, the food, the news or whatever you are doing that is nauseating, but no, you have nausea to start with.) You need to take it easy, not rush anywhere. You need to avoid lifting and carrying heavy things. And how heavy is heavy, you have no idea. You need to stay away from smokers. You need to stay away from polluted air. You need to find a way to make leggings and flat shoes look acceptable for work. You need to try not to get sick in the middle of winter. All of a sudden plastic bottled water and tasteless hormone-injected tomatoes seem like the biggest enemy in the world. You try to avoid cell phones and X-ray scanners. In fact, the whole not-sufficiently-regulated profit-seeking capitalist world will appear to be on a quest to poison you poor pregnant woman and your poor little child. Everybody will tell you to take good care of yourself when you think an unaware and indifferent world is doing nothing to take care of you. And you are bloated (did I already say that?) and getting larger and moving further and further away from the common standard of beauty and you feel unattractive. And while all this is going on, you have to keep high spirits because hey, your baby's character might be shaping itself right about now.

3) Pregnancy is a very ordinary phenomenon. When I first found out that I am pregnant, I became happy and I started pondering about the phenomenon and about how a few cells in me had a lot of information about a human being, its health, sex, intelligence, character... Then my mind came up with an analogy with my very limited information of astronomy and quantum physics that this must be similar to the Big Bang, because you know, at that moment in time and space there must have been a lot of information about what was to come before it all happened.

But of course, pregnancy is a very ordinary thing. Everybody is having kids. Everywhere. The office is full of pregnant women and women trying to get pregnant. Right now babies are born and people are making new babies. You don't need to pass an exam or receive a license to qualify for it. There are women who don't realize they are pregnant until they are five months into the pregnancy, and still give birth to healthy babies. So despite all the hype pregnancy is a common, natural thing. And just like the way all our organs are working miraculously without needing our interference, we shouldn't worry so much about how the baby is doing. Hopefully it will be fine.

Saturday, October 26, 2013

In praise of emotions at work

In the corporate world, the display of emotions, especially the negative ones, is frowned upon. If someone did something that made you angry, or if you simply think they are doing "the wrong thing," you don't tell them anything, unless, well, they are reporting directly to you. On the spot you hide your anger for that person and their decisions and act as if nothing happened. What you do next depends on your power relative to that person. You might have to wait it out and do nothing, which is often the case. Or you might start lobbying against that person behind their back, hoping that someone stronger will tell them off. 

As you hide your emotions and opinions and as a consequence your emotions and opinions end up having no consequence whatsoever, having emotions and opinions ceases to appear rational. You start not caring, and you just do what you are told to do, just for the money and the benefits. You are probably too busy anyway, the next project washes away the remains of any feelings you had just a few days ago, convincing you that they were trivial anyway. Then you become a "resource" in the true sense of the word, not human but simply a means of production. You keep your mouth shut until you rise up high enough in the company. But by then you probably have already acquired and internalized the values of the company anyway, including an impatience for young people's opinions and grievances.

While the job market leaves no option to white collar employees but that kind of existence, I think the companies and their executives lose out, as well. Imagine a simple relationship between two people and how much each person can learn from the other's way of looking at things, their priorities, their values. The way we produce offspring should give people an idea: The product is stronger when it incorporates different opinions, different values, and dare I say, more pieces to the reality of the world, the "truth."

Here's a line from Madonna's song, the Power of Goodbye: "Pain is a warning that something is wrong." Even if you can't do anything about them yet, don't discount or overlook or trivialize your emotions. They are a signal. People may tell you something is not important, but if you think it is important, then it is important. That's the only way you can preserve your character and still have your own opinions and feelings a few years from now. 

Friday, October 04, 2013

Anneler ve kızları

Sinem o gün annesine benzedi.

Sabah kalktı, kocasını geçirdi. Panjurları kaldırdı, camları araladı. Ortalığa atılmış gazeteleri, kitapları, giysileri topladı. Bilgisayar başında bir kase Nesfit yedi. Duş aldı, makyaj yaptı, uzun uzun gardrobunun başında durup ne giyeceğine karar verdi. Saatini, küpelerini, yüzüğünü taktı. Kıyafetine uygun çantasını hazırladı. Düz ayakkabılarını giydi, nasılsa ofiste topukluları vardı. Kapıyı kilitledi, alarmı kurdu. Yolda güneş gözlüğünü evde unuttuğunu farketti. Ofiste haberlere baktı, öğle saatinde oda arkadaşlarıyla yemeğe gitti, kaç gündür üzerinde çalışmakta olduğu raporun o gün için planladığı kadarını olmasa da birkaç paragrafını daha bitirdi. Eve dönüş yoluna çıktığında hava kararmış, serinlemişti bile; balık pazarına uğrayıp lüfer, manava uğrayıp domates, biber, roka, fırından taze ekmek aldı. Diğer işler yapılırken çamaşırların yıkanması gerekiyordu, renklileri ayırıp makineye attı. Üzerini değiştirdi, yüzünü yıkadı, balıkları fırına koydu, domatesleri, biberleri, rokayı yıkayıp doğradı. Bütün ev balık koktu. Bu sırada kocası geldi, camları açarken evde balık yapmanın çıkardığı işlerden yakındı ama lüferleri severek yedi. Sinem sofrayı topladı, bulaşık makinesini boşalttı, bulaşıkları akıtıp içine koydu, fırını temizledi, masayı sildi. Yıkanan t-shirtleri askılara asıp çorapları eşleştirirken televizyondaki tartışma programında konuşulanları dinledi. Kocası uyuklamaktaydı, karısını yanına çağırdı. Sinem de onun yanına uzanıp ona sarıldı, bir an mutlu olduğunu hissedip şükretti, sonra uyuyakaldı. Kolu bacağı ağrıyıp üşüyünce uyandı, kocasını da uyandırıp yerine yatmaya ikna etti. Camları kapattı, panjurları indirdi. Yatmadan önce kitap okuyamayacaktı, hali kalmamıştı. Dişlerini fırçalarken beyaz yüzündeki yorgun ifadeyi tanıdı: 

Annesine benzemişti. 

Kendine ait bir oda

Virginia Woolf, Kendine Ait Bir Oda’da 16. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan bir zaman diliminde  kadınların büyük yapıtlar yaratabilmesinin önündeki engelleri sıralar: Kadınlar yoksuldur, küçük yaşta evlendirilirler ve hayatlarını dört duvar arasında çocuk bakarak geçirirler, gizli ve geri planda kalmak zorunda hissederler, kitaplarına ilham kaynağı olacak ve başkalarının kitaplarına ilham verecek “yaşam tecrübelerine” sahip olamazlar, yapıtları erkeklere ve yaşamak istedikleri tecrübelerden onları yoksun bırakan haksızlıklara karşı duydukları hınçla gölgelenir, erkeklerin önemli bulduğu konuların önemli sayıldığı bir dünyada kendi önem verdikleri konularda yazmaya cesaret edemezler, kendilerine biçim ve içerik olarak yol gösterebilecek bir kadın yazarlar geleneğinden yoksundurlar.


Woolf Kendine Ait Bir Oda’yı 1929’da yazmış.

2013 yapımı Geceyarısından Önce’de ise Jesse ile Celine otele yürürken aralarında (az çok) şu konuşma geçer:

Jesse: Hiç bilemeyeceğim şeyler karşısında kendimi her geçen yıl daha çaresiz hissediyorum.
Celine: Ben bunu sana hep söylüyorum, hiçbir şey bilmiyorsun. [Gülerler]
Celine: Ama bilmemek o kadar da kötü değil. Önemli olan bakmak, aramak, aç olmak değil mi?
Jesse: Biliyorum, doğrusu bu. Sadece biraz daha kolay olmasını isterdim.
Celine: Ne demek istiyorsun?
Jesse: O tutkuyu hep korumaktan bahsediyorum… Eskiden çok kolaydı. Gençken yazar arkadaşlarımla önemli bir şey yapıyormuşuz gibi gelirdi. Sanki bizim sıramız gelmiş gibi…
Celine: Ama bir grup kendini beğenmiş aptaldınız, değil mi?
Jesse: Hayııııır, peki, belki… [Gülerler.] Sahip olduğumuz enerjiden, yaratıcılıktan, hırstan ileri gelen bir şeydi bu. Belki de insan hevesini korumak için kendini kandırmalı.
Celine: Genç erkekler kendilerini başkalarıyla karşılaştırmaya bayılıyorlar. Referans noktaları var… Sen de hep böyle yapardın.
Jesse: Ne yapardım?
Celine: [Diğer yazarların başarılarını sayar.]
Jesse: Evet, şu yazar her sabah kahvaltıdan önce bir kitap yazardı, ya ben ne yapıyorum?
Celine: Evet, kadınlar bu şekilde düşünmezler. Belki de kendimizi karşılaştıracak çok daha
az şey olduğu için. Hayatında bir şeyler başaran kadınlardan çoğunun adını ilk defa ellilerinde duyarız çünkü daha önce tanınmaları çok zor. İstedikleri şeyleri sonunda yapmadan önce ya otuz yıl mücadele ederler ya da çocuk büyütürler. Biliyor musun bu aslında özgürleştirici bir şey. Hayatımızı kendimizi Martin Luther King, Gandhi ya da Tolstoy’la karşılaştırarak geçirmek zorunda değiliz.
Jesse: Peki ya Jeanne d’Arc? Sadece genç bir kızdı ve Fransa’yı kurtardı.
Celine: Kim Jeanne d’Arc olmak ister ki? Onu kazıkta yaktılar ve bakireydi! İmrendiğim bir şey değil.

Sonra Jesse ve Celine, ikiz kızlarından uzakta geçirecekleri gece için otel odasına gelirler ve tartışmaya başlarlar. Jesse, ilk evliliğinden olan oğluyla daha çok vakit geçirmek için Paris’ten Chicago’ya taşınmak istemektedir. Celine ise Paris’te yeni bir iş teklifi almıştır. Başlangıçta iş teklifi ona çok cazip görünmese de Jesse’nin kendisinden istediği fedakarlık karşısında birden vazgeçilmez hale gelir. Otel odasındaki kavgaları sırasında öğreniriz ki, Celine kendisi çocuklara bakarken Jesse’nin kitap turlarına gitmesine, kendisi “düşünmeye fırsat bulamazken” onun her şeyden kopup kendini yazarlığa verebilmesine içerlemektedir. Filmin ilk yarısı kadınlar ve erkekler arasındaki rol bölüşümünü göstermiştir zaten: Misafir kaldıkları evde öğle yemeğini kadınlar hazırlarken erkekler bahçede yeni yazacakları romanların arkasındaki fikirlerden sözetmektedirler.

***
“Oysa kadınların çoğunluğu ne sokak fahişesi ne de kibar fahişedir; tüm yaz öğleden sonralarını, küçük buldog köpeklerini kadife giysilerine bastırarak da geçirmezler. Öyleyse ne yaparlar? Ve o anda gözümün önünde, nehrin güney kıyısında bir yerlerde uzanan, her bir yanı art arda dizili evlerle kalabalıklaşmış o uzun sokaklardan biri canlandı. Belki de kızı olan orta yaşlı bir kadının kolunda caddeyi geçen çok yaşlı bir hanımefendiyi hayal ettim; her ikisi de botları ve kürkleri içinde öylesine saygındılar ki, öğleden sonra törensel bir havayla giyinmiş olmalıydılar ve giysilerini her yaz bıkıp usanmadan kendileri, aralarına kafurlar serperek dolaplara kaldırıyorlardır, mutlaka. Yıllardır yaptıkları gibi, caddeyi lambalar yakılırken geçiyorlar, çünkü akşamüstü alacakaranlığı en sevdikleri saatlerdir. Yaşlı olanı seksen yaşında vardı; ama biri, yaşamının onun için ne anlamı olduğunu sorsa; Balaclava Savaşı için sokakların nasıl ışıklandırıldığını ve Kral Yedinci Edward’ın doğumunda Hyde Park’ta atılan topları duyduğunu anımsadığını söylerdi. Ama kesin tarihi ve mevsimi saptamak isteğiyle, peki beş nisan bin sekiz yüz altmış sekiz ya da iki kasım bin sekiz yüz yetmiş beşte siz ne yapıyordunuz diye sorulacak olsa kararsız kalıp hiçbir şey anımsayamadığını söylerdi. Çünkü tüm yemekler pişirilmiş, tabak çanak yıkanmış, çocuklar okula gönderilip dünyaya açılmışlardır. Geriye kalan hiçbir şey yoktur. Her şey yok olmuştur. Hiçbir biyografinin ya da tarihin bu konuda söyleyecek tek bir sözü yoktur. Tüm romanlar da, istemeyerek, kaçınılmaz biçimde yalan söylerler.


Mary Carmichael’a, sanki yanımdaymışçasına, bu sonsuz karanlık yaşamların tümü kaleme alınmayı bekliyor, dedim ve hayalimde Londra sokaklarında gezinerek, ister köşe başlarında, tombul parmaklarına yüzükler gömülü elleri kalçalarında, Shakespeare’in sözcüklerinin canlılığı anımsatan el kol hareketleriyle konuşan kadınlardan; ister menekşe satıcısı, kibrit satıcısı ve kapı ağızlarına yerleşmiş yaşlı kadınlardan ya da yüzleri güneşteki ve bulutlardaki dalgalanmalar benzeri, kadınların ve erkeklerin gelişlerini ve vitrinlerin titreyen ışıklarını haber veren başıboş gezinen kızlardan gelsin, hiçbir yere yazılmamış yaşamların birikiminin ve dilsizliğinin baskısını hissettim. Meşaleni sımsıkı elinde tutarak bütün bunları araştırman gerek, dedim Mary Carmichael’a.” Virginia Woolf, Kendine Ait Bir Oda.

Wednesday, July 17, 2013

Mesele sadece ağaçlar ya da yaşam tarzına müdahale değil


Gezi Parkı Direnişi ve vahşi polis müdahalesi hakkındaki analizleri okurken olayları “laikçilere karşı İslamcılar” zıtlığı ile açıklama çabası görüyorum. Göstericilerin çoğunun eğitim ve gelir düzeyi görece yüksek orta sınıftan, yani “Beyaz Türklerden” geldiği, özellikle gençleri sokağa çıkmaya yönelten en büyük sebebin kürtaj ve alkol gibi konularda yaşam tarzlarına müdahale olduğu söyleniyor. Başbakan olayları dış mihraklar ve “faiz lobisi” tarafından desteklenen bir sivil darbe girişimi olarak sunuyor. Panik içinde organize ettiği parti mitinglerinde protestoculara karşı haksız ve asılsız iddialar seslendirmekte hiçbir sakınca görmüyor.

Pek çok haber ve yorum, bir yandan Erdoğan’ın son zamanlardaki otoriter ve müdahaleci eğilimlerine dikkat çekerken, diğer yandan onu son on yılda askeri vesayeti sonlandırdığı ve ekonomiyi başarıyla yönettiği için övüyor. Erdoğan’ın başarılarından bu kadar emin olmak, protestoların gerçek nedenlerini gözden kaçırmak anlamına geliyor.

Erdoğan’ın askeri vesayeti nasıl sonlandırdığını hatırlamak gerek. Son on yılda sadece askerlerin değil, şu an hapishanelerde bulunan gazeteciler, akademisyenler, öğrenciler ve yerel siyasetçilerin pek çoğunun aleyhine kullanılan delillerin ve iddiaların yalan olduğuna dair yaygın bir kanı oluştu. Hapiste yatanların asker ya da Kürt siyasetçi ya da ulusalcı akademisyen ya da Öğrenci Kolektifleri üyeleri olması, hukuksuzluğu kabul edilebilir hale getirmiyor. Bu hukuksuzluğun ve onu yaratan nedenlerin (polis, hakim ve savcıların taraflı zihniyetleri ve HSYK’nın yeni yapısı) açıkça görülmesi gerekiyor. Güya “askeri vesayete” son verdiği için yeterince sorgulanmayan ve sorun edilmeyen hukuksuzluk, başbakanın Gezi Parkı direnişini açıklamak için yeni komplo teorileri ve “marjinal kesimler” icat etmesiyle herkesi ve herhangi birimizi vurmaya hazır vaziyette bir saatli bomba gibi ortada duruyor. Direniş sırasında ve 15 Haziran’daki polis müdahalesi sırasında gözaltına alınan göstericiler, avukatlar ve doktorlardan sonra gözaltıların dalga dalga sürmesi bekleniyor. Bir emniyet biriminin Twitter’ı incelemeye başladığı açıkça söylenebiliyor.

Nasıl Uludere gibi pek çok olayda sorumlulara hesap sorulmadıysa, göstericileri plastik mermilerle ve biber gazı kapsülleriyle vurarak ölümlere ve ağır yaralanmalara yol açan polislere, onlara talimat veren emniyet müdürü, vali, içişleri bakanı ve başbakana, sokaklarda sopalarla gezip insanları darp eden ve korku salan “sivillere” hesap sorulacağına da hiç kimse ihtimal vermiyor. Ethem Sarısülük’ü gerçek bir mermiyle vurarak ölümüne sebep olan polis 24 Haziran’da serbest bırakıldı. 28 Haziran’da ise Lice’de jandarma karakolu inşaatını protesto eden Medeni Yıldırım öldürüldü.

Analizlerde sorgulanmadan tekrarlanan ikinci argüman ise AKP döneminde ekonominin daha önce görülmemiş şekilde büyüdüğü. Yorumcular büyümenin nasıl elde edildiği ve sürdürülebilir olup olmadığıyla ilgilenmeden sadece büyüme rakamlarına bakıyorlar. Hükümet ekonominin rekabetçiliğini artırmaya yönelik yapısal reformları yapmak yerine, son sermaye çıkışlarıyla kırılganlığı bir kez daha kanıtlanan ithalat, tüketim ve inşaat merkezli bir büyüme modelini seçti. Hükümete yakın şirketler büyük altyapı ve kentsel dönüşüm projeleri ile sonradan emsal değerleri yükseltilen kıymetli arsaların ihalelerini alırken, şehirlerin her yerinde yeni konut ve alışveriş merkezi projeleri yükseldi. Projelerin çevreye, şehirlerin kültür mirasına, başka bölgelere taşınmak zorunda bırakılan insanlara ve geniş anlamda şehre etkileri yok sayıldı. Yukarıda tarif ettiğim hukuksuzluk ortamında bu projeleri denetleyebilecek hiçbir mekanizma kalmadı.

Hükümetin Gezi Parkı’na yapmayı düşündüğü alışveriş merkezi, bu kontrolsüz büyüme modelinin cisimleşmiş halidir, sembolüdür. Protestolar sadece bu projeyi değil, 29 Mayıs’ta temeli atılan üçüncü köprü, verimli vadilere yapılan hidroelektrik santrallar ve tarihi Emek Sineması’nın yerine yapılacak alışveriş merkezi gibi pek çok projeyi hedef alıyordu. Parktaki en büyük afişlerden birinde şöyle yazıyordu: “Mahalleme – meydanıma – ağacıma – suyuma – toprağıma – evime – tohumuma – ormanıma – köyüme – kentime – parkıma dokunma!”

Büyüme argümanını desteklemek için kullanılan göstergelerin yanıltıcı olabileceğini de eklemek gerekir. Örneğin, The Economist dergisi 8 Haziran sayısında çıkan makalesinde Erdoğan’ın başarılarını listelerken kişi başına düşen milli gelirin son on yılda üç katına çıktığını yazmıştı. 15 Haziran sayısında ise bu hesaplamanın cari değerlere göre yapıldığını, reel değerlere göre kişi başına düşen milli gelirin sadece %43 arttığını yazarak özür diledi. 2002’den bu yana milli gelir ortalama olarak %5 büyürken, kişi başına düşen milli gelir %3.6 artış gösterdi. Harvard Üniversitesi’nden Dani Rodrik 20 Haziran tarihli blog yazısında Türkiye’nin büyüme performansının gelişmiş ülkelere kıyasla iyi olduğunu, ancak diğer gelişmekte olan ülkelerle paralel gerçekleştiğini gösterdi. Üstelik ekonomik büyümeye büyük cari açık eşlik ediyordu. Para politikaları cari açığın milli gelire oranını 2011’de %10’dan 2012’de %6’ya düşürmeyi başardı, ancak bu sırada büyüme de %8.5’tan %2.2’ye düştü. Dış borcumuz 2012’de 130 milyar dolar iken 2012’de 337 milyar dolara ulaştı.

Başbakanın iddialarının aksine ne Gezi Parkı’ndaki direnişçilerin eylemleri sadece “samimi ve saf” bir çevre duyarlılığıyla açıklanabilir, ne de direnişçilere destek vermek için sokağa çıkanların öfkesi dindar olmayan insanların yaşam tarzlarına müdahale edilmesine gösterdikleri öfkeden ibarettir. Hükümet Gezi Parkı direnişinde ortaya konan öfkeyi de laiklik-İslamcılık karşıtlığı içine hapsetmeye çalışıyor, ancak protestoların temel nedeni Erdoğan’ın son on yılda izlediği politikalardır. Olayları gözlemleyerek analiz edenlerin basit açıklamaların ötesine bakmaları gerekir.

Criticism to Erdoğan Goes Deeper than Trees and “Interference with Lifestyles”

Some observers explain the Gezi Park protests and the Turkish government’s harsh clampdown as a new chapter in the conflict between secularists and Islamists. The argument goes that most protestors are well-educated “White Turks” from middle class backgrounds, and their main reason for taking the streets is the government’s increasing interference with their lifestyles, exemplified by the abortion debate and the new law restricting the sale of alcohol. Erdoğan himself has been presenting the events to his followers as a civilian coup attempt backed by foreigners and the “interest-rate lobby.” He has no scruples about voicing inflammatory (and in more than one occasion, false) allegations against the protestors in his party rallies, which he organized hastily as a showdown in the face of protests.

Even while recognizing Erdoğan’s more recent authoritarian and lifestyle-interfering tendencies, most reports and analyses praise him for overthrowing the military tutelage and managing the economy successfully in his ten-year rule. Analysts, by taking Erdoğan’s successes as a given, miss the point of the protests.

It is important to remember just how Erdoğan overthrew the military tutelage. In the last ten years not only military officers, but also journalists, academics, students and local politicians were sentenced based on charges and evidence that are now widely believed to be fabricated. The absence of due legal process should not be overlooked in some cases and condemned in others, depending on whether the defendant happens to be a high-ranking military officer, nationalist academic, leftist student or Kurdish politician. The partiality of the police force, prosecutors and judges is clearly visible, but supporters of the government look the other way as it serves their political interests. Now that Erdoğan has come up with a new conspiracy theory to explain the protests, the absence of the rule of law may hit anyone and everyone in Turkey. The detentions following the harsh clampdown of 15 June are likely to continue. Government officials have stated that a department within the security forces will be monitoring Twitter.

Against this background it is hard to believe that police officers, who fired rubber bullets and pepper gas canisters at people, causing deaths and vital injuries, and government officials, who gave them orders to do so, will be held to account for their actions. Just as nobody was held to account in cases like the incident in Uludere, the eastern town where 34 villagers were killed by air force bombardment in December 2011. In fact, the police officer, who shot Ethem Sarısülük fatally with a real bullet, was released on 24 June. On 28 June a teenager called Medeni Yıldırım was killed in Lice, Diyarbakir while protesting against the construction of a gendarmerie post.

The second assumption that remains unchallenged is that Turkey enjoyed unprecedented economic growth under Erdoğan. Observers take the growth rates at face value and do not question how this growth was achieved, or whether it is sustainable. Instead of undertaking the structural reforms necessary to improve the competitiveness of the economy, Erdoğan’s government picked a growth model based on imports, consumption and construction, the vulnerability of which is now becoming clear with the latest capital reversals. Companies close to the government won the tenders for large infrastructure and gentrification projects. New residential buildings and shopping malls sprung up everywhere in Turkish cities. In the absence of effective supervision of the judiciary and the media, no consideration was given to the effects of these projects on the environment, the city’s cultural heritage and the relocated residents of the gentrified neighbourhoods.

The shopping mall, which the government was planning to build in the space where Gezi Park is located, became the symbol of unbridled capitalism in the eyes of the protestors. The protests were directed at not only this project but many others; including the construction of a third bridge over the Bosphorus, the foundations of which were laid on 29 May, hydropower projects in fertile valleys and the shopping mall that will replace the historic Emek Cinema in the Beyoğlu district. One of the most prominent banners in the park read: “Don’t touch my neighbourhood – square – tree – water – earth – home – seed – forest – village – city – park!”

It is important to add that the indicators used to support the growth story can also be misleading. For instance, the Economist claimed in its 8 June issue that Turkey’s per capita GDP tripled in the past ten years. The magazine then had to publish a correction in its 15 June issue stating that this was only true in nominal terms, and the increase in real terms was just 43%. On average GDP grew by 5% and per capita GDP grew by 3.6% since 2002. Dani Rodrik from Harvard University showed in his blog post dated 20 June that Turkey’s growth performance surpassed that of developed countries, but was not remarkable compared to other emerging markets, which also grew strongly in this period. Moreover, economic growth was accompanied by a large current account deficit. Monetary policies managed to reduce the current account deficit from 10% of GDP in 2011 to 6% in 2012, but GDP growth rate also fell from 8.5% to 2.2%. Another worrying signal is high levels of external debt, which rose from $130 billion in 2002 to $337 billion in 2012.

The concerns of the protestors cannot be explained only with environmentalism or the government’s interference with lifestyles. The government may try to present the events in the framework of the old secularists vs. Islamists dichotomy, but what seems like Erdoğan’s successes lie in the root of the problems that led people to take the streets. Observers and analysts would do well to look beyond the simplistic accounts of the Gezi Park protests.

Tuesday, June 18, 2013

Velev ki asıl mesele ağaç değil

Gezi Parkı Direnişi, Cumartesi günkü vahşi polis müdahalesi ve ertesi günkü Kazlıçeşme mitingi hakkındaki analizleri okurken olayları “laikçilere karşı İslamcılar” zıtlığı ile açıklamaya çalışma çabası görüyorum. Göstericilerin çoğunun eğitim ve gelir düzeyi görece yüksek orta sınıftan, yani “Beyaz Türklerden” geldiği, özellikle gençleri sokağa çıkmaya yönelten en büyük sebebin kürtaj ve alkol gibi konularda yaşam tarzlarına müdahale olduğu söyleniyor. Başbakanın psikolojisini çözümlemeye çalışanlar kendisini 28 Şubat travmasından kurtaramadığını, bu olayı da kendisini devirmeye yönelik bir çeşit darbe girişimi olarak algıladığını iddia ediyor. Başbakan zaten olayları başından beri laik-İslamcı, Beyaz Türkler-Siyah Türkler eksenine oturtmaya çalışıyor ve bunun için komplo teorileri ve yalan olduğunu kendisinin de gayet iyi bildiği provokatif iddiaları seslendirmekte sakınca görmüyor. Kendisine muhalefet edenleri, asıl dertlerini bir kenara koyup kendilerine yapılan haksız ve asılsız suçlamaları çürütmeye çalışmak zorunda bırakıyor.

Analizlerde çoğu zaman şu formül kullanılıyor: “Erdoğan son on yılda askeri vesayeti sonlandırdı ve ekonomiyi büyüttü, üst üste seçim başarıları kazandı. Ama son zamanlarda otoriter eğilimler göstermeye başladı, yaşam tarzlarına karışılan gençler de ayaklandılar.”
Başbakanın başarılarından o kadar da emin olmamak gerekiyor. Sadece gazeteciler değil, şu an hapishanelerde bulunan askerler, akademisyenler, öğrenciler ve siyasetçilerin pek çoğunun aleyhine kullanılan delillerin ve iddiaların yalan olduğu biliniyor. Buna karşılık Uludere, Deniz Feneri, ÖSYM’deki şifre skandalı gibi pek çok örnekte hükümete yakın kimseler “yedirilmiyor”, bu kişilere hesap sorulamıyor. Bu hukuksuzluğun ve onu yaratan nedenlerin (polis, hakim ve savcıların taraflı zihniyetleri ve HSYK’nın yeni yapısı) açıkça görülmesi gerekiyor. Hapiste yatanların asker ya da KCK’lı ya da ulusalcı akademisyen ya da Öğrenci Kollektifleri üyeleri olması, hukuksuzluğu kabul edilebilir hale getirmiyor. Son on yılda güya “askeri vesayete” son verdiği için yeterince sorgulanmayan ve sorun edilmeyen hukuksuzluk, başbakanın Gezi Parkı direnişini açıklamak için yeni komplo teorileri ve “marjinal kesimler” icat etmesiyle herkesi ve herhangi birimizi vurmaya hazır vaziyette bir saatli bomba gibi ortada duruyor. Direniş sırasında gözaltına alınan göstericiler, avukatlar ve doktorlardan sonra bugün başlayan gözaltıların dalga dalga sürmesi bekleniyor. Bir emniyet biriminin Twitter’ı incelemeye başladığı açıkça söylenebiliyor.
Diğer yandan hiç kimse göstericileri plastik mermilerle (Ethem Sarısülük olayında gerçek mermi kullanıldığı iddia ediliyor), biber gazı kapsülleriyle vurarak ölümlere ve ağır yaralanmalara yol açan polislere, onlara talimat veren emniyet müdürü, vali, içişleri bakanı ve başbakana, sokaklarda sopalarla gezip insanları darp eden ve korku salan “sivillere” hesap sorulacağına ihtimal vermiyor.
Analizlerde sıkça sözü geçen ikinci argüman ise ekonomideki başarılar. The Economist dergisi 8 Haziran sayısında çıkan makalesinde Erdoğan’ın başarılarını listelerken kişi başına düşen milli gelirin son on yılda üç katına çıktığını yazmıştı. 15 Haziran sayısında ise bu hesaplamanın cari değerlere göre yapıldığını, reel değerlere göre kişi başına düşen milli gelirin sadece %43 arttığını yazarak özür diledi. Bunu takiben milli gelirdeki büyümenin nasıl hesaplanması gerektiği konusunda Harvard Üniversitesi profesörü Dani Rodrik ve maliye bakanımız Mehmet Şimşek arasında Twitter üzerinden bir tartışma çıktı. Ege Cansen 8 Haziran’da Hürriyet’te çıkan Memleketimden İktisat Efsaneleri yazısında milli gelirdeki artışın her ülkenin kendi ulusal para birimiyle hesaplanması gerektiğini, dolar üzerinden hesaplanırsa ulusal para biriminin dolar karşısındaki değer artışının milli gelirdeki büyümeyi olduğundan büyük göstereceğini açıklamıştı.
Cansen aynı yazıda son on yılda milli gelirin ortalama olarak %5 büyüdüğünü ve bunun önceki yıllardan çok farklı olmadığını, Türkiye’nin 1993 yılında da dünyanın en büyük on yedinci ekonomisi olduğunu ve dış borcumuzun 2002’de 130 milyar dolardan 2012’de 337 milyar dolara yükseldiğini yazdı. Aslında bu şaşırtıcı değildi. Yüksek cari açığımızı ve borçlarımızı finanse edebilmek için kısa ve uzun vadeli yabancı yatırıma ve daha çok dış borca ihtiyacımız var. Bu da ekonomiyi yabancı yatırımcıların ve karar alıcıların keyfine teslim etmek anlamına geliyor.
Cari açığın bu kadar yüksek olmasının temel sebebi ürettiğimiz ürünlerin iç pazarda ve dış pazarlarda yeterince rekabetçi olmayışı ve katma değerlerinin düşüklüğü.  Ancak hükümet temel yapısal sorunlara eğitim sistemi reformunu da kapsayan yapısal çözümler aramak yerine ithalat, tüketim ve inşaat merkezli bir büyüme modelini seçti. (Hükümetin yaptığı eğitim reformu, bu konudaki beklentileri karşılamaktan çok uzak.) Hükümete yakın şirketler büyük altyapı ve kentsel dönüşüm projeleri ile sonradan emsal değerleri yükseltilen kıymetli arsaların ihalelerini alırken, projelerin çevreye, şehirlerin kültür mirasına, başka bölgelere taşınmak zorunda bırakılan insanlara ve geniş anlamda şehre etkileri yok sayıldı. Yukarıda tarif ettiğim hukuksuzluk ortamında bu projeleri denetleyebilecek hiçbir mekanizma kalmadı.
Hükümetin Gezi Parkı’na yapmayı düşündüğü alışveriş merkezi, bu kontrolsüz büyüme modelinin cisimleşmiş halidir, sembolüdür.
Başbakanın iddialarının aksine ne Gezi Parkı’ndaki direnişçilerin eylemleri “samimi ve saf” bir çevre duyarlılığıyla açıklanabilir, ne de direnişçilere destek vermek için sokağa çıkanların öfkesi dindar olmayan insanların yaşam tarzlarına müdahale edilmesine gösterdikleri öfkeden ibarettir. İnsanlar haksızlığa ve hukuksuzluğa isyan ediyor. Kürtaj ve alkol yasağı, Uludere ve Reyhanlı’da ölen insanları unutturmak isteyen hükümetin gündem değiştirmek için ortaya attığı konulardı. Aynı şekilde hükümet Gezi Parkı direnişinde ortaya konan öfkeyi de, hayat tarzına müdahale ve laiklik-İslamcılık karşıtlığı içine hapsetmeye çalışıyor. Olayları gözlemleyerek analiz edenlerin bu tuzağa düşmemesi, tembelliğe kapılmaması gerekiyor.

Thursday, June 06, 2013

O kadar da boş değilmişiz

1.
"Günün birinde bir kitap yazarsam, bir Pazar günü Brick Lane'de başlayacak. Kaldırımlarda incik boncuk, eski plaklar, kitaplar, ayakkabılar satılıyor. Funk müzik duyulacak tezgahlardan, ikinci el mağazalar sıkış tıkış, deri ve rutubet kokacak. Ara sokaklarda boyalı, temiz mağazalarda ufak objeler. Publar tıklım tıklım dolu, insanlar köpük tabaklardan köri yiyecek, dalgın yürüyüp konuşacaklar. Gözler gittikçe bulutlanacak. Güya hiç bir şeye pabuç bırakmayacaklar - ne küçük ödüller kandırabilecek onları, ne kimseyi dinlemek, bir kurala uymak zorunda hissedecekler. Annelerinden ne kadar farklılar. Ralph Lauren değil All Saints giyiyorlar. Ne iş yapıyor olurlarsa olsunlar konserleri, filmleri, kitapları takip ediyor, kendileri de bir şeyler yazıyorlar, bir grupta çalıyorlar. Ama şimdi sırası değil. Onlar şimdi tatildeler, düşünceden özgürler. Kendilerinden ne kadar da eminler.

Acaba sırf benim içimdeki boşluk mu bu, hepimizinki mi?

Halbuki biz oyuna gelmezdik, ayaklarımıza hiç bir şeyin dolaşmasına izin vermezdik. Her şeyden şüphe ederdik: Ne dine inanırdık, ne kadere, ne anne babalarımıza, ne aşka, ne bir şeyin değişebileceğine ya da değişmesi gerektiğine. Hem köksüzlükten şikayet eder, hem hiç bir yerde kalamazdık. Boyun eğmekle gelecek mutluluk bizden uzak olsun! O mutlak özgürlüğümüze halel getirecek bir şeyi istediğimizi sanmak en büyük korkumuz. Biz kimseye hizmet etmeyecektik, kimseye hükmetmeyecektik, kendimize karışılmasına nasıl tahammül edemiyorsak, kimseye de karışmayacaktık…

Düşünce Özgürlüğü, Kasım 2009

2.
Amerikalı hukukçu Stanley Fish, The Trouble with Principle ("Prensiple İlgili Sorun") kitabında, liberal düşüncenin savunduğu prensiplerin içinin boş olduğunu iddia eder. Örneğin, "ifade özgürlüğü" siyaseten içi boşaltılmış bir prensiptir. Liberaller, bu prensibe bağlılıkları yüzünden asla hak vermedikleri fikirlerin, su götürür iddiaların seslendirilmesine göz yummak zorunda kalırlar. "Mutlak doğru"nun yokluğunu kabullenecek kadar aşmış olduklarından, çoğu zaman değer yargılarına varmaktan bile çekinirler. Karşılarındakilerin ise hiç öyle bir derdi yoktur, beğenmediklerini kaba kuvvetle susturmakta beis görmezler.

Fish liberalleri eleştiriyor, ama muhafazakar değil. Aslında liberallerin görüşlerini paylaşıyor. Örneğin Amerika'da siyah öğrencilerin daha düşük not ortalamalarıyla üniversitelere girebilmesini sağlayan pozitif ayrımcılık ("affirmative action") politikalarını destekliyor. Ama liberallerin metodlarını eleştiriyor, onları biraz daha gerçekçi olmaya çağırıyor: Diyor ki, siz bu kadar hoşgörülü, bu kadar "siyaseten doğrucu", bu kadar tereddütlü olursanız hiç bir şey yapamazsınız, hiç bir şeyi değiştiremezsiniz. Dünyada iyi ya da kötü, kıymet-i harbiyesi olan ne yapılıyorsa, hala onu yapanın gücü yettiği için yapılıyor. Mücadele ederek yapılıyor. Siz de önce şu köşeye bir oturun da, sizin için neyin doğru, neyin yanlış olduğuna bir karar verin. Sonra da bir şeyleri değiştirmek için güç toplamaya, mücadele etmeye başlayın. İfade özgürlüğü için bile mücadele vermeniz gerekiyor.

Yuvarlak Masa, Aralık 2010


3.
Apolitik gençlik efsanesi yıkıldı

En yaygın, kabullenilmesi en kolay efsaneydi bugünün gençliğinin apolitik olduğu. Zaman ve mekandan bağımsız, ritmi hızlanmış yeni gündelik hayatı anlamaya çalışmadan herkes bu efsaneye sarıldı. Örgüt, hiyerarşi, örgüt disiplini gibi kavramlarla büyümüş ve yaşamış kuşakların anladığı siyaset yapma tarzı bugüne uygun değil. Şube binalarına sıkıştırılmış hayatı, ne slogan atacağını, ne yapacağını hiyerarşi içinde büyüklerin kararlaştırdığı eylemleriyle geleneksel politikada ısrar etmek asıl bugünün apolitikliğiydi. Sonu gelmez toplantılar, uzlaşmanın değil uzlaşmazlığın hedeflendiği tartışmalar, muhalefet ettiği devletten geri kalmayan tek tipçilik bugünün gençlerine göre olmadı hiçbir zaman. Ama değişeni anlamak yerine apolitik gençlik efsanesi herkesin kolayına geldi.

Giderek büyüyen direniş sırasında ve olaylar bittiğinde sokaklar, meydanlar gençliğindi. Doğrudan bir örgütlenmeye ait olmadan anlık sokak örgütlenmeleriyle, tüm farklılıklarıyla, tüm yaşam sevinçleriyle gençlerin ve kadınların eylemi ve direnişiydi olanlar. En sert polis müdahalelerinin olduğu sırada bile gençler ve kadınlar en öndeydi.

Gençlerin ve kadınların politika yapmaktan anladıklarının önceki tanımlara uymadığı da böylece anlaşılmış oldu. Onlar “feda kültürüyle” ve “söze dayalı” politika yapmak yerine, “haz alarak” ve “eylemlilik” içinde bir başka tarzdan politika yapıyorlar.

Gezi Parkı direnişinden çıkan beş ders," Bekir Ağırdır, 03.06.2013

Tuesday, June 04, 2013

Çok acayip şeyler

Ergenlik yıllarında canım sıkıldığında "Allah'ım çok acayip ve güzel bir şey olsun!" diye dua ederdim. Çok acayip şeyler oldu.

Ne zamandır başımın üzerinde bir sıkıntı bulutuyla dolaşıyordum. Hepsi birbirinden beter o kadar çok şey oluyordu, gündem o kadar çok çabuk değişiyordu, günlük hayat içinde yapılması yetişilmesi gereken o kadar çok şey vardı ki neye kızdığımı unutuyordum. Ama içimdeki kızgınlık kalıcıydı ve her yeni haberle, her yeni açıklamayla daha da koyulaşıyordu.

Geçen Salı ve Perşembe akşamı Gezi Parkı'na gittik. Salı akşamı birkaç yüz kişilik bir grup vardı, eylemlere alışkın olmayan benim için bir dizi seti gibiydi ortalık. Perşembe akşamıysa park dolup taşıyordu. Parkın Taksim Meydanı ucunda Çevik Kuvvet polisleri çökmüşler, bir şeyler yiyorlardı. Parkın Divan Oteli ucu ise festival havasındaydı, şarkılar türküler söyleniyor, konuşmalar yapılıyor, atılmakta olduğuna inanamadığımız ama içimizi ferahlatan sloganlar atılıyordu.  Ağaçlara posterler asılmıştı. Her zamankinden farklıydı her şey, demek ki farklı bir şeyler mümkündü. Saat on buçuk gibi parktan ayrılıp arabayı parkettiğimiz Taşkışla'ya gittiğimizde uzaktan bir müzik sesi geldi. Taşkışla'nın bahçesindeki restoranda kendini tamamen kaptırmış swing yapan insanlar vardı. Neşe, enerji vardı.



Cuma sabahı polisin parkı sabaha karşı bastığı, çadırları yaktığı, insanların yaralandığı haberleri, hatta parktakilerden birinin ölmüş olabileceği dedikoduları geldi. Bir önceki akşam yeni ve güzel olan ne varsa ona saldırıyorlardı. Biz ise BJK Plaza'da günlük işlerimize devam ediyorduk. Oysa olanlar karşısında her şey anlamını yitiriyordu: O sabah zar zor yazdığım rapor, öğleden sonra gireceğim toplantı, yapmayı öğrenmeye çalıştığım yemekler, Ebru Şallı'yla pilates seansları, tatil planları, akşam İzmir'den gelecek ailemle yiyeceğim yemek, hepsi hızla küçüldü. Ama yine de o gün öğleden sonra Taksim'e gidemedim. Cuma akşamını ve Cumartesi gününü ailemizle geçirip Cuma akşamı Harbiye, Cumartesi akşamı Beşiktaş üzerinden eve döndük. Perşembe günü parkta duyduğumuz sloganlar, hatta daha da sertleri, artık caddelerde sokaklarda atılıyordu. Evdekiler ışıklarını yakıp söndürüyorlar, tencere tava çalıyorlardı. Annelerimiz tehlikeleri, eylemcilerin başına gelenleri anlatıyorlar, dikkatli olmamızı söylüyorlardı ama her şey cesurca polisin karşısına çıkabilenler sayesinde oldu. Herkes bu polisin, hükümetin, gerçekleri göstereceği yerde saklamaya çalışan medyanın gerçekte ne olduğunu onlar sayesinde öğrendi. Her şey yandaşların söz oyunlarıyla, acayip mantık yürütmelerle bulandırıp çarpıtamayacağı kadar açık hale geldi.



Ben anladım ki, insan sokağa çıkarken benim bu işe ne faydam olur, karşıma ne bela çıkar diye rasyonel bir hesap yapmıyor. İnsan her şeyden önce kendisi için sokağa çıkıyor. Haksızlığa karşı duyduğu öfkeyi dışa vurmak için sokağa çıkıyor. Biraz da olaylara, tarihe tanık olmak için, merakından. Ece Temelkuran dediyse "insanlığın kaderinin parçası olmak için." Önce kendi arkadaşlarından, sonra da kalabalıklardan cesaret buluyor, onlardan eksik kalmamak istiyor. Biz de Pazar sabahı yine sokağa çıktık. Komşularımızla, iş arkadaşlarımızla, bizim gibi olan ve olmayan birçok insanla karşılaştık. Bizim gibi hisseden, birbirlerine yardım etmeye hazır ne kadar çok insan olduğunu gördük.

Önce Gezi Parkı'na, Taksim'e geldik. Gezi Parkı'ndakiler temizlik yapıyor, çiçek dikiyorlardı. Cumhuriyet Caddesi'ndeki gri mukavva bariyerler yıkılmış, meydan tüm genişliğiyle açılmıştı. Cumartesi günü püskürtüldüklerinden (çekilmek ya da püskürtülmek, ikisi de aynı şey) beri etrafta polis yoktu, miting yapılıyordu. AKM'nin önünde terkedilmiş otobüsler, devrilmiş araçların önünde resim çektiriyordu insanlar. İstiklal Caddesi boyunca duvarlara, camlara, kapılara, kepenklere sloganlar yazılmıştı, birkaç tanesi dışında dükkanlar açılmıştı. Cadde boyunca insanlar grup grup Taksim'e akıyorlardı. Dore Müzik'e kadar yürüyüp dönüşte Ferhan Şensoy'un o gün için bedava sahnelediği Masal Müfettişi'ni izledik. Artık başbakanımıza baktığımda aklıma telefonu "ya ya ya, şa şa şa, kralımız çok yaşa" diye çalan Ferhan Şensoy geliyor. Sonra bir arkadaşımızla buluşup onun tango gecesine gittik. Dans stüdyosu Sıraselviler'de bir binanın üst katındaydı, binanın merdivenlerinde mendiller, bazıları boş, birkaçı sidik dolu su şişeleri vardı. Belli ki son iki günde buraya sığınanlar olmuştu. Stüdyonun balkonundan AKM'ye asılan "Boyun Eğme" posterini gördük.






Akşam dönüş yolunda, çıplak kalınca tünelleri ve geniş beton sırtıyla kocaman bir hayvana benzeyen meydandan geçtik. Vali Konağı Caddesi girişinde genç bir çift bizi durdurdu, nereye gittiğimizi sordu. Ufak tefek sarışın kadın omzuna Türk bayrağı almış, yüzünde hiç bir maske ya da gözlük olmadan ve büyük bir kararlılıkla Beşiktaş'a inmek istiyor, kocası da yüzünde sakin bir gülümsemeyle onu takip ediyordu. Biraz bizimle yürüyüp sonra sabırsızlıkla hızlandılar, gözden kayboldular. Biz de komşularımızdan aldığımız maskeleri takıp Süleyman Seba Caddesi'nden aşağı inmeye başladık. Geriye dönenler gidenlere süt, maske ve aşağıdan haberler veriyorlardı. Valideçeşme'nin oralarda durduk. Daha iki gün önce bana ufacık, olaylarla ilgisiz ve dolayısıyla önemsiz görünen BJK Plaza'nın önü, şimdi yangın yeriydi. Aşağıdan yukarıya yüzü gözü kıpkırmızı, sırılsıklam insanlar çıkıyordu. Genç çocuklardan biri olanı biteni geriden izleyen bizlere seslendi: "Direndik diye şimdi Facebook'tan paylaşırsınız siz, insenize aşağıya!" Ne yalan söyleyeyim korktuk, kendimiz ve daha çok birbirimiz için, inmedik. Ama içimizde kaldı.




Direnişten fotoğraflar için: showdiscontent.com

Monday, May 20, 2013

Denge





Michael Haneke’nin geçen yıl pek çok ödül toplayan filmi Aşk, aşkın hayatı yönlendiren diğer güçler karşısındaki çaresizliğini anlatıyor. Sanki aşk, ancak kendi kimliğine ve egosuna herhangi bir tehdit görmeyen bir kişinin, kendisi gibi biriyle karşılaştığında sürebileceği bir keyiftir. Kimliğinize ve egonuza dışarıdan ya da karşınızdaki kişiden ve onunla ilişkinizden bir tehdit algıladığınız anda, huzurunuz kaçar. Hatta algıladığınız tehdidin karşınızdakiyle hiçbir ilgisi yoksa bile (filmdeki kadının yaşadığı gibi bir sağlık sorunu ya da işinde problemler yaşayan bir kişi) karşınızdaki kişinin size kıyasla iyi durumuna bakıp içerleyebilirsiniz. Bunun tam tersi de doğrudur: Karşınızdaki kişinin güçsüzlüğü ve size bağımlılığı başta güvenlik duygusu ve rahatlık verse de, çok geçmeden ona olan hayranlığınızı kaybeder, sıkılmaya başlarsınız.

Bu, insanın kendini başkalarıyla kıyaslayıp kendi durumunu çevresindekilerin durumuna göre değerlendirmesinden, yani hepimizin sık sık içine düştüğü rekabetten ve hissettiğimiz geride kalma ve kıskançlık ya da zafer ve tatmin duygularından farklı bir şey. Aşık olduğunuz kişiyle doğrudan rekabet içine girmezsiniz, onu talihi ve başarıları yüzünden kıskanmazsınız ya da bir konuda ondan üstün olduğunuz için açıkça övünmezsiniz. Sizi huzursuz eden, aşkın gerçek bir saflıkla ve huzurla devam edebilmesi için gerekli olduğunu varsaydığınız dengenin bozulması ihtimalidir. Aşk, aynı yakın arkadaşlıklarda olduğu gibi, bir denge işidir. Bu denge her gün yeniden kurulur ve herkesin yerinde sağlam durması gerekir. Her birey hem hayatta önem verdiği şeylerin (aşık olduğu kişi dahil) arkasında durmalı, hem de kendisiyle ve önem verdiği şeylerle (aşık olduğu kişi dahil) ilgili algılarının kolayca değişmesine izin vermemelidir. Yani ancak kendine güvenli, “tam” bireyler arasında sağlıklı bir aşk ilişkisi kurulabilir. İnsanın serinkanlı olması, olamadığı zamanlarda bilinçli bir çaba göstermesi gerekir. Bu yüzden aşk, ne başında, ne de ileriki safhalarında sadece duygularla ilgili bir şey değildir.