Temel ilke

Sürekli her konuda fikrimi değiştirdiğimi söylediğimde, bir arkadaşım “o zaman temelimin oturmadığını” söyledi. Ben de bütün görüşlerimin kendisiyle tutarlı olması gereken bir temel ilke bulmaya ve bunu açık seçik tarif etmeye karar verdim.

Günümüzde “ilerici,” sol görüş, özgürlük alanlarını genişletmeye çalışırken, kendi kafasındaki sınırların kurbanı oluyor. Değişik kültürlere, geleneklere, inanışlara ve “kişisel tercih”lere, başkaları üzerinde baskı kurulmadığı sürece (o kültürün dışında olan batılılar mı bu “başkaları”?!) özgürlük bahşetmeye çalışıyor. Bu tavır, kuşkusuz “baskıyla değiştirme”ye duyulan tepkinin sonucu. Tarihteki baskıyla değiştirme projelerinin genelde bir grubun diğeri üzerine tahakküm kurması amacını taşıdığını, “ilerici” niyetlerle yapılanların bile başarıya ulaşamadığını, ancak toplumda bölünmelere ve kine yol açtığını göz önüne alırsak, bu tepkinin şaşırtıcı bir yanı yok.

Ancak günümüzde “sol”un bu tavrı, baskıyla hiç bir şey değiştirilemiyor, işler ancak kötüye gidiyor diye her şeyi kendi haline bırakma vurdumduymazlığına dönüşmüş durumda. Bu tavır, kendilerine “sol”cu, demokrat deyip de vicdanlarını rahatlatanların iki büyük gerçeği gözden kaçırmalarına yol açıyor. Birincisi toplumda, zaman geçtikçe daha da katlanarak süren fırsat eşitsizlikleri. Amartya Sen’in kapitalizmin ideolojik temeli “özgürlük” dogmasını ters yüz eden deyişiyle, ancak hayal edebildikleriniz, mümkün bulduklarınız kadar özgürsünüz. Eğer bir şeyi gerçekleştirme ihtimalinizin olmadığını düşünüyorsanız, onu hayal etme hakkını bile tanımıyorsunuz kendinize. İşsiz ya da sosyal güvencesiz, iş güvenliksiz çalışmak zorunda olan biri ne kadar özgür olabilir? Kalkınma merdiveninde tırmanabilmek için ödenmesi gereken bir bedel diye hoşgörülüyor kapitalizmin kuralsızlığı. Başlangıç noktaları birbirinden fersah fersah uzakta, bazıları dağlar tırmanırken bazıları düz yoldan giden rakiplerin çekişmesi mi serbest piyasa?

Solcular, “özgürlüğü”nü savundukları kültürlerin ve inançların kendi içindeki baskı öğelerini de tatlı bir kayıtsızlıkla görmezden geliyorlar. Böylece gericileri destekleyen ilericiler ile karşı karşıya kalıyoruz. Çünkü onlar gericiye gerici demeye bile cesaret edemiyorlar. Bunun da ceremesini yine kimliklerinin dayatmasıyla daha iyisini hayal etme hakkı ellerinden alınan kadınlar, gençler çekiyor.

Solcuların bu kayıtsızlığı, çözümü yıllar sürecek mücadele, emek ve işbirliği isteyen sorunlara eğilmek zor geldiği için. Kimse eğitim, kayıtdışı ekonomi, kadın hakları gibi en temeldeki sorunları gündeme getirmek istemiyor. Herkes bir ideolojiyle, bir hikayeyle oyalanmak, insanları oyalamak derdinde: Din, milliyetçilik, zenginlik, magazin ve en son olarak da herkesin kendi amacı için kullanabildiği o kutsal sözcük, “özgürlük”. İlerici birinin amacı bir kimliğin, bir inanışın ya da ideolojinin özgürlüğünü değil, bireyin özgürlüğünü sağlamak olmalıdır. Bireyin ayaklarına, ellerine, düşüncesine dolaşan tüm bağları koparmak olmalıdır.

Peki kültürel haklar, örneğin türban ya da ana dilde eğitim? Yukarıda bahsettiğim temel sorunların üstünü örtmedikleri sürece evet. Hatta temel sorunlardan dikkatleri kendi üzerlerine çektikleri, politikacılar tarafından suistimal edildikleri için kültürel haklar ne kadar çabuk verilirse o kadar iyi.

Eski moda

“Yaşam peşinde koşuyoruz muhafazakarca; muhafazakarlığın bir yaşam biçimi değil, bir ölüm biçimi olduğu gün gibi açıkken,” yazmış Ozan Yaşadığımız Zamanlar’da.

Bense Yanlış Dala Tutunmak’ta yazmıştım: “Her şey kutsallığını kaybetse, tüm dinlerin, ideolojilerin yalanlığı kanıtlanmış olsa, tek tutunacak dalımız sevgi, arkadaşlık, aile. Ama sevgi için kapı paspası olmanın da lüzumu yok.”

Sonra Radikal’de bir kızın yazısını okuyordum bir ara. Ailesiyle fazla “yüz göz olmamayı” öğrendiğinden beri özgürleştiğini yazıyordu. Haklı. Aile muhafazakarlığın en büyük kalesi değil midir? Dinlerin, ideolojilerin, neyin doğru, neyin yanlış, neyin nasıl olması gerektiğine dair yargıların, mevcut düzen her neyse, onun sonsuza kadar yaşayabileceği bol ışıklı, ılık bir sera gibi: Sevgi, onaylanmanın, uyuşmanın verdiği sıcaklık, fedakarlık, alışkanlık, tanıdıklık, özlem, borçluluk, sorumluluk, cehalet ve biraz başkalaştığımızda, başka olmaya cesaret ettiğimizde yakamızı bırakmayan suçluluk. Çünkü ailemiz çok fedakarlık yapmıştır, onca fedakarlığın karşılığı bu mu olacaktır? Şöyle onların içini rahat ettirecek, eşlerine dostlarına gururla, hiç olmazsa rahatlıkla anlatabilecekleri bir düzen kuruversek ya? Çok uzaklaşmayalım onların limanından, yüzlerine vurmayalım. Sonra üzülürler, alınırlar. Biz de o kaleye kapanalım, o kaleyi koruyalım. Kim hangi cüretle bizim inançlarımıza, geleneklerimize laf edecekmiş?

Çünkü kuru laf geçmez o kalenin kalın, bal peteği gibi örülmüş çeperlerinden. Dinlemeyiz. Dinleyip, anlayıp, hak bile versek, çoğu kez bir şey değişmez.

Amerikan dizilerini izleyenler bilir oysa: “Arkadaşlar”ın aileleri yoktur meydanda. Arkadaşlar büyük şehirlerde, başka arkadaşlarla yaşamaktadırlar. Kendilerini ne bir yere, birilerine bağlı, ne borçlu, ne suçlu hissederler. İstedikleri yere gider, oralarda çalışırlar. Aileler hikayeye dahil oluyorsa, mutlaka görülecek bir hesap vardır; çünkü küresel dünyada ayak bağıdır aile.

Tamam da, hayatlarını “aile”ye ya da bir yere göre yaşamıyorlar, ayaklarına dolanan hiç bir şey yok diye pek bir özgür, benzersiz mi onlar? Her sabah işlerine uygun şeyler giyiyor, ofislerine gidiyor, işlerini yapıyor, aynı gazeteleri okuyor, akşamları aynı konserlere, aynı oyunlara, haftasonları aynı şehirlere gidiyorlar. Hayat onları büyük sınavlara sokmuyor, bir şey için savaşmıyorlar, kendi üstlerine gitmiyorlar hiç, suçlamıyorlar kendilerini inançlarına göre yaşayamamakla. Okudukları kitaplar, izledikleri filmler gibi bir şeyler yaratmayı umut ediyorlar günün birinde. Belki de etmiyorlar, memnunlar hayatlarından.

Belki bir benim memnun olmayan, eski moda.

Mülakatlarda alternatif yanıtlar

(Copyright Ozan)

-(12 aylık kontrat için mülakat yapılmaktadır) 12 ay sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz?

Kendi kendimi imha etmeyi.

-Neden şu anki işinizden ayrılmak istiyorsunuz?

Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.

Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli.

Biçare gönüller. Ne giden son gemidir bu.
Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu.

Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;
Bilmez ki, giden sevgililer dönmeyecekler.

Bir çok gidenin her biri memnun ki yerinden.
Bir çok seneler geçti; dönen yok seferinden

Yahya Kemal Beyatlı

Que Sera Sera

When I was just a little girl

I asked my mother "what will I be?"

Will I be pretty, will I be rich?

Here's what she said to me:

Que sera sera

Whatever will be will be

The future is not ours to see

Que sera sera

When I was just a child in school

I asked my teacher

"What should I try?"

Should I paint pictures

Should I sing songs

This was her wise reply:

Que sera sera

Whatever will be will be

The future is not ours to see

Que sera sera

When I grew up and fell in love

I asked my sweetheart what lies ahead

Will there be rainbows day after day?

Here's what my sweetheart said:

Que sera sera

Whatever will be, will be

The future is not ours to see

Que sera sera

Que sera sera

Whatever will be will be

The future is not ours to see

Que sera sera

What will be, will be.

Que sera sera.

Medenileşemedim bir türlü

Geçen hafta bir arkadaşımız Etyen Mahçupyan'ın şu makalesini yollamış. Okuyunca beni yine bir panik almasın mı... Bir kaç yüz yıl sonra insanlar dönüp bize baktıklarında, çok saçma olduğu çoktan anlaşılmış hurafelere inanan bir sürü sersem görecekler. Kendilerinin ulaştığı bilince ulaşılabilmesi için geçilmesi gereken bir aşama, o aşamanın kurbanları. Yani Russell Crowe filmlerindeki maşrapalardan içki içen, etraflarında dolanan dağınık beyaz tombul kızların memelerini avuçlayan barbar Orta Çağ savaşçıları gibi. (Gerçi bu türden şu anda da pek çok var etrafta, üstelik savaşçı da olmadıkları için iyice can sıkıcılar.) Aptallığımıza acımaya gelinceye kadar, herhalde serbest piyasa hurafesine inanıp başlarına bir sürü borç bıraktığımız için zaten öfkeli olacaklar bize. Aman canım ne yapalım. Biz de gelecek nesilleri böyle uzaylı gibi canlandırmıyor muyuz gözümüzde.

Misal ben, bir türlü post-modern olmayı başaramıyorum. Neymiş efendim, mutlak doğrulara "just because" inanıp, her kararımızı onlara dayandırmayacak, onlarla kısıtlamayacakmışız. Her şeyle aramızda ironik bir mesafe olacakmış ki, inançlarımız bizi yönetmesin, biz inançlarımızı yönetelim. Yani ne dine inanalım, ne kendimizi bir yere ait hissedelim, ne ailemize bir sorumluluğumuz olsun, ne de çok değerli bilim adamlarının teorilerine körü körüne bağlanalım. Otoritelerin bilmemize izin verdiği kadarına elimiz mahkum olabilir, ama komplo teorileri kurabiliriz dilediğimizce.

Tamam öyle olsun da, böyle yüzüp yüzüp kuyruğuna geliyorum, tam post-modern olacağım, kendimle yüz yüze geleceğim, kararlarımın tek sahibi, tek dayanağı ben olacağım... Kendime bir bakıyorum, kaçtığım her şeyin toplamı gibiyim. Kendim burdayım ama işim, ilgilerim, sevdiklerim Türkiye'yle ilgili. Şimdi bunları özgür irademle seçersem post-modern sayılabilir miyim? Yani böyle özgürce türban takmış gibi falan? Çok kafam karışık, çok.

Gece, Melek ve Bizim Çocuklar

Bilmiyorum başkaları için üretmek ne demektir, ama benim için yazmak günah çıkarmak gibi. Bu dünyadaki haksızlıkların, felaketlerin, tüm bunlara uğrayıp da gene de başkaldırmayanların farkına vardığımızda, onlardan kaçacak yerimiz kalmadığında, bunları unutup hiç bir şeye kaptıramadığımızda kendimizi, yapacak tek şey onlarla yüzleşip, kendimizle yüzleşip, günah çıkarmak oluyor. Bir tek günah çıkarmaya verebiliyorum kendimi. Eskiden küreselleşme karşıtlarına, çevrecilere, savaş karşıtlarına, gönüllülere önyargılı bir kayıtsızlıkla bakardım. Onları saf bulurdum. Şimdi anlıyorum ki insanların mahkum edildiği haksızlıkları görmediğim için asıl saf benmişim. Hatta kötü niyetli. Eskiden solcu yazarların kitaplarını okurdum halbuki, hiç benle, yaşadığım dünyayla ilgisi yokmuş gibi. Şimdi gene okuyorum, kendimi okur gibi.

Dün Ekşi Sözlük'teki Aşk-ı Memnu yorumlarını okuyordum. 1945 rumuzlu yazarın yazdıkları çok hoşuma gidince kimmiş bu 1945 diye bakayım dedim. 1945 başlığına bakınca Sezen Aksu'nun 1945 şarkısını hatırladım. Aklıma şarkının bestecisi Onno Tunç geldi, sonra Uzay Heparı, onların yaptıkları, benim daha ilkokuldayken çok sevdiğim şarkılar, 90'lar, Mithatpaşa Caddesi'ndeki evimiz, annemle gittiğimiz butikler, yakıp söndürdüğümüz ışıklar geldi. Onlar hakkındaki belgesellerden klipler izledim, şarkılar dinledim, haberler okudum. Sezen Aksu'nun röportajlarını dinledim. Şu sıralar bana en çok dokunan şey, geçen zaman ve zamana yayılmış ilişkiler. Bir tarihe, bir dünyaya beraber göğüs germek yani. Madem hepimiz şu düzeni bozuk dünyaya doğmuşuz, birbirimizin, birilerinin hayatını kolaylaştırmaktan başka bir yaşama nedeni bulamıyorum. Bütün mesele bunu en iyi nasıl, nerede yapacağını bulmakta.

Neyse bütün bunların sonunda Gece, Melek ve Bizim Çocuklar'ı izledim. Daha önce hiç izlememiştim. Hala kafamda yer ettiğinin farkında olmadığım (tabii nasıl olacaksam şu orta sınıf hayatımda) ezberleri birer birer bozdu film. Bozdu da, yine de kızamadım onlara. Sadakatmiş, namusmuş, güvenlikmiş, kurallar, sınırlarmış hiç birinin önemi kalmıyordu hayatta kalmak zorunda olunca. Hayatta kalmanın yolu da paraydı, ama ondan da önemlisi birilerinin varlığıydı, desteğiydi, sevgisiydi. Geriye ne kalıyorsa bunları önemli bulma lüksü olmuyordu insanın. İnsanlar belki bu yüzden başkaldırmıyorlar. Sanki sevdikleri esir alınmış da, fidyesi isyan etmeden göğüs germekmiş gibi.

Belki de hepimiz esiriz, hepimiz.

Feelings for sale

Today in the plane I was thinking how far I would go if I could just get rid of feelings. The love I feel for my family and the fear of not returning their thoughtfulness and kindness. The fear that something will happen to them. The anxiety when I meet with people I admire. Fear of flying. The stupid hope that the reality is different from what it is when I'm in love. The fury when people expect or demand too much from me or try to manipulate my decisions. Shades of envy and admiration for people who produce beautiful, intelligent things, anything. Despair at the indifference of people and passing time. Sodade for the lost days when I listen to an old song.

Like a bug in a jar of thick honey. What to do to get out and fly again in the cool, light breeze of rationality? What to do to find my balance? Should I keep myself occupied - with work, friends, football games, electronic gadgets, traveling, soap operas, shopping, consumption of art and news and analysis and gossip? Should I start drinking?

We are drugging ourselves with constant activity not to allow any second, unhappy, unsure thoughts into our heads. Because these thoughts spark unnerving emotions. Guilt, regret, despair at the missed chances. We do our best to distract ourselves constantly from what really matters in the world and in our lives. So that we won't have to do anything about it. So that we have the strength to live with what we never try to understand or express or change.

Sometimes I wonder who will be remembered a hundred years from now as the great thinkers, writers and artists of our times. Do we have them amongst us? Have we heard of them already? I'm afraid they may be too distracted to produce real stuff, stuff that captures the spirit of our times and lives. I'm afraid we may be too busy to leave anything meaningful behind.

Presentation at the Turkey 2020 Conference


The transcript of my presentation at the Turkey 2020 conference, co-hosted by Turkey's Change Movement and the Foreign Policy Centre in Istanbul on 28 May.

***

I work at a political risk research and consulting company. We advise financial and corporate investors about the political and regulatory risks in our respective countries of coverage. Soon after joining the company, I realized that I would have to look at Turkey and its issues through the eyes of foreign investors. They do not want to know more than they think they need to know. So I appreciate this opportunity to look at Turkey not through foreign investors’ eyes, but through my own.

A couple of years ago there was discussion about whether Turkey would become more like Malaysia. To this question, Cem Yılmaz responded by asking whether Turkey would become the Netherlands. We should take this second question seriously.

Despite the improvements in macroeconomic stability and favorable global conditions, the economic growth rate started its downward trend in 2006. Moreover, the high growth rates experienced especially during the AKP’s first term in power were accompanied by high unemployment and a high current account deficit. The unemployment rate was high despite women’s low labour participation rate, and the millions of people (according to some estimates 9 million) working in the informal sector with no social security. Now it appears that we will eventually reach the same equilibrium with a higher unemployment rate as global liquidity improves.

A high current account deficit means that our exports are not competitive, and we need external funding to maintain growth. This is an unsustainable model, as capital inflows are often procyclical. In this regard, we share much in common with Southern European countries.

We need a more sustainable growth model, and we need to answer two questions to achieve that:

1) How can we increase domestic savings?

2) How can we produce better quality, more sophisticated products and services?

We should address the vicious circles in our economy. The first one has to do with the informal economy. Companies in the informal economy produce low value added products, they don’t earn much, and they don’t save and invest. They are also not regulated to ensure the safety of their work conditions and their products. Meanwhile, because the government does not collect taxes from the informal sector, the burden of taxes and social security contributions weigh on the formal sector. Instead of trying to broaden the tax base, tax investigators target the biggest taxpayers. Companies in Turkey have little incentive in operating and investing in the formal economy. Public finances also suffer, forcing the government to borrow extensively from domestic banks and limit public investment.

To move up the value chain, we also have to address our education system. The current system only breeds inequality. The majority of the public spending on education is concentrated on a minority of bright students. These students have a much greater chance of getting hired in the formal sector than all the rest. After receiving their university education in Turkey, many students choose to move and work abroad.

The period from 2002 to 2007 presented a good opportunity to tackle these structural problems, but the government did not take it. The prospects for meaningful reform for this year and 2011 do not look much brigter due to the electoral cycle – the referandum this year and general elections next year.

I would like to conclude my remarks with a final observation. The majority of economic research is produced by academics or by financial institutions. That’s why we see aggregates when we look at the research, we don’t see individuals. We lack a sense of imagination. We do not imagine what it feels like to be a woman who is forced to sit at home all day, taking care of the children or the elderly. We also do not imagine what it would be like to be a teenager, who is trapped in a second-class education. We might console ourselves by thinking that they did not have the potential to succeed anyway, or that they are in fact not that unhappy because they are not aware of what is out there and what they could accomplish. But we need people who can dream of being successful. We need to be able to dream of reaching the life standards in the Netherlands one day.

I really hope that social democracy in Turkey will be able to imagine. They will be able to imagine how difficult people’s lives are, and they will be able to imagine something better. Thank you.

Sleepwalking through life

Yesterday at work I was reading a paper, and I came across some familiar assertions. They were familiar, but in the current context and times, no longer relevant. I realized that the author of the paper had been sleepwalking through old ideas as he was writing it - he wasn't really present, he wasn't really thinking. Maybe his complacency had gotten the best of him - he was so sure of himself and his ideas that he had seized thinking. If you think you know something, there's no way to learn it. Then I remembered how I missed the Lille station and went all the way to Disneyland on Sunday. And I remembered Zadie Smith's essay.

I think some humility and caution (fear?) is in order when one is thinking, deciding, writing, living. That slows our pace... but maybe it's a price worth paying... not to miss the stations.

Kezban'ın Eurostar'la imtihanı

Dört senelik Londra yaşantım boyunca ilk defa Eurostar'a bindim. Tam sekiz senedir doğru dürüst görmediğim lise arkadaşımı görmeye gidiyorum. (Artık eski arkadaşlarla buluşunca kullandığımız birimin "yıl" olması çok garip geliyor.) Kitabımı okuyorum güya ama içim uyuyor(muş). Pelin Batu dediyse vücudum attı herhalde. Duvarlarında Lille International yazdığı halde çok karanlık olduğu için istasyon olamayacağına karar verdiğim bir yerde durduk. Burası daha tüneldi mutlaka. (Londra metrosunda fazla seyahat etmenin sonuçları.) Beni parka çağıran bi arkadaşıma kinayeli kinayeli mesaj attım "şimdi Lille'e geldim" diye. Sonra tren hareket etti. Ben bi baktım tünelden çıkmakla kalmamışız, Fransa yamaçlarında ilerliyoruz. Çimenler dalgalanıyor dört bir yanda. Önde oturan aile gelmiş benim sırama oturmuş, benim sıramdakiler yok (artık nasıl sessiz kalkıp indilerse sinsi şeyler!).

Bu şaşkınlığım beni çok şaşırttı. Korkuttu da yani. Ben bu kafayla... Neyse kendimi yermeyeyim. (İnsan kendisi istemedikçe rezil olmazmış.) Bar vagonunda tren müdürünü buldum. (Evet burda tren müdürü var.) Adam bir sonraki istasyonun Disneyland olduğunu (trendeki bütün sinir bozucu veletlerin hedefi), bir saat sonra oraya varacağımızı söyledi, Disneyland'deki çalışma arkadaşlarına bana bedava bilet vermelerini rica eden Fransızca bir not yazdı. Telefonunu kullanabileceğimi söyledi. Disneyland istasyonundaki çok iyicil yaşlı görevli bana bedava bilet verdi. Fransız demiryollarının çok karizmatik treniyle (sessiz vagonda herkes çok sessizdi, yazı masalarında masa lambaları vardı!) Lille'e vasıl olabildim. Eurostar'a laf eden karşısında beni bulur bundan böyle. Yol boyunca bunun kaderin bi oyunu ya da bir işaret (belki yanlış trendesin demek isteniyor) olup olamayacağını düşündüm. Hiç biri değilmiş.

Lille'den aklımda şunlar kaldı: Hatırladığımdan da candan arkadaşım ve onun sevdiği, ama bırakmaktan gocunmadığı şehri. Tanıdıkların haberleri. Yemyeşil ağaçlı meydanlar. Dar arnavut kaldırımlı sokaklar, sokaklardaki şık kafeler, pastaneler, dükkanlar. Kepekli krep. Dünyanın en dar merdivenleri ve en geniş tuvaleti. İçinde modern resimler bulunan, bir yüzü modern katedral ve önündeki şarapçı. Katedrale çıkan yolda bi taşla futbol oynayan kardeşler. Katedralin karşısındaki şık kafe ve kaldırımdaki şık insanlar. Dünyanın (dışardan bakınca) en güzel müzesi. İspanyol tüccarların yaptırdığı borsanın avlusundaki sahaflar. (Evet metrolardaki Lille resimlerinde gösterilen yer burası). Sahaflardaki emlakçı. Gölgeli, yemyeşil park. Brüksel'e kadar giden kanal. Kanalın kaybolduğu yerdeki yeşil platform. Yeşil ördek ve kanal havası. Printemps. Yolun ortasında iki köpekle oturan çocuk. Eurostar'ın Lille'den geçmesi için ısrar eden zamanın Fransa başbakanı ve Lille belediye başkanı.

Eylül'de bit pazarı varmış...

"What literature needs most to tell and investigate today are humanity's basic fears: the fear of being left outside, and the fear of counting for nothing, and the feelings of worthlessness that come with such fears; the collective humiliations, vulnerabilities, slights, grievances, sensitivities, and imagined insults, and the nationalist boasts and inflations that are their next of kind ... Whenever I am confronted by such sentiments, and by the irrational, overstated language in which they are usually expressed, I know they touch on a darkness inside me. We have often witnessed peoples, societies and nations outside the Western world – and I can identify with them easily – succumbing to fears that sometimes lead them to commit stupidities, all because of their fears of humiliation and their sensitivities. I also know that in the West – a world with which I can identify with the same ease – and peoples taking an excessive pride in their wealth, and in their having brought us the Renaissance, the Enlightenment, and Modernism, have, from time to time, succumbed to a self-satisfaction that is almost as stupid." Orhan Pamuk, from his Nobel lecture.

Four lions

Go watch this movie to see how Chris Morris looks like an ass, trying to expose the fanaticism, confusion and irrationality of a group of Islamist terrorists (surprise, surprise) without ever bothering to ask or explain why or how. I am not saying a sappy drama that made heroes of terrorists would have been good. But the other extreme isn't any better. The shallow jokes are not funny. The cast and the crew and the people in the audience who made a point of breaking into loud laughter may find themselves all cool and enlightened and hip, but they are obnoxious. The movie reminded me of the Danish cartoons, which served no purpose but to satisfy their creators.

A better use of your time would be to read this.

Crisis in the Eurozone

I never thought our European Monetary Union courses at the LSE would become so relevant so quickly. My fascination with the unfolding events only matches the sheer amazement when Lehman collapsed in the autumn of 2008. Only now it is actually recognizable - because we studied all this with the aid of Paul DeGrauwe's Economics of the Monetary Union. We studied the asymmetric shocks and fiscal decentralization and the implicit bail-out guarantee. In theory, of course. This was all theoretically possible, but come on, how on earth would a Eurozone country actually come to the brink of default? The border between the thinkable and the unthinkable is moving out constantly.

Leaving aside Ireland for now, Greece, Spain, Italy and Portugal were asymmetrically affected by the global financial crisis due to the structural problems in their economies. Even as demand recovers, their exports will not be competitive in the world markets. The only way they can stabilize their bulging public debt is by running primary surpluses. They promise to do exactly that to calm down the markets - but if they keep to their word, they will face an even more severe recession. In fact, markets question the credibility of the Greek consolidation plan given the conditions of the EUR 110-billion loan package. Analysts argue that the restructuring of the Greek debt is inevitable once the balance sheets of the Eurozone banks exposed to Greek debt are strengthened.

The bailout aims to save the banks and the institutional investors, less so Greece. Greece will pay for the ordeal now. Creditors will pay, if they ever do, a few years down the line, when they are stronger to cope with it.

What makes this story (as with any story) interesting is the politics. What are the preferences of the policy-makers, and what will they be forced to do? Will the Eurozone eventually set up a fund to support states when they are hit by asymmetric shocks? Will the Eurozone issue union-wide bonds? Will a separate fund be established to bail out European banks? Will the ECB buy sovereign bonds to help out investors? The answers to all these questions hinge on the internal politics of large member states, and the inter-state negotiations in the Eurozone.

As these talks are underway, and they will surely take a long time, Southern European states will be expected to put their house in order. This will involve public spending cuts and tax hikes across the board, but these states will also have to undertake structural reforms to reduce costs. Reduce labour costs, that is. Make the labour market more flexible. Cut wages and pensions in public and private sectors.

But will they take the bitter medicine? And should they? As the footage of Greek demonstrations was shown on TV, one Greek woman insisted in the background: "We want to live, not survive." In the greater scheme of things, we might condemn those lazy Greeks. They will have to work harder, just like the Germans - and the Eastern Europeans, Indians and Chinese.

But nowadays new ideas are circulating. Not that they have any chances of becoming reality any time soon, but they challenge the way we are used to seeing things. Dani Rodrik's proposal to establish a more flexible system, which allows countries to "opt out", would potentially lead to more segmented financial and product markets. Martin Wolf also hinted at the possibility of inherent flaws in the system by asking why countries with large current account deficits always end up in crisis. In his new book the Enigma of Capital, David Harvey argues that the "surplus capital" should be put to better uses than roaming freely and violently around the world. More on that when I finish the book.

I don't have a conclusion here, so no use trying to come up with a fancy but empty sentence. To be continued.

Akrep gibiymişim kardeşim

Yazdım ya yukarıya Eurozone yazısını, artık asıl konuya gelebilirim. Üstelik ismimi de kaldırdım blogdan, çünkü iş başvuruları yapıyorum. Böyle her şeyi bilmesin müstakbel patronum/kayınvalidem vb. (Cevdet Bey'in dediği gibi, hayatta iki amaç vardır, iyi bir iş ve iyi bir eş. Bir akrep burcu için ikisi de pek önemlidir.)

Çok sayıda internet sitesinin oy çokluğuyla aldığı karara göre yükselen burcum akrepmiş. (Biri bana karar almakla karar vermek arasındaki farkı açıklasın.) Tam doğum saatimi bilmediğimden hata marjı koydum, her şekilde akrep gibiyim. Yani nasıl benimsedim yeni burcumu, nasıl sevdim anlatamam. Resmen üç boyutlu hissettim kendimi. Hiç öyle görünmesem de (aşkolsun Başak!) gizemli, ketum, seksiymişim (tüm bunları görünmeyip olmak tabii ayrı bi başarı). Evet öyleymişim! Üstelik inatçıymışım, kıskançmışım, şüpheciymişim, hırslıymışım, olayları siyah-beyaz görürmüşüm falan feşmekan. Uyuz biriymişim yani. Masum değiliz hiç birimiz.

Hahayt. Bundan böyle düşünerek atın adımlarınızı, elbet bir gün mutluluktan yana alırız payımızı. Hayır İclal Aydın değilim.

Dürüst olmak gerekirse

Birisi derse dürüst olmak gerekirse

Anla ki seveceğin bir şey duymayacaksın

Ama diyen yine de diyeceğini diyecek

Bazen düşünüyorum

Benim bu bulup şaşırdıklarımı

Çoktan birileri düşünmüştü de

Sözünü etmeye gerek bile duymamıştı

Bazılarını ben de düşünmüştüm

Sözünü dahi etmiştim

Belki aramaya devam etsem sürekli

Seni bile şaşırtabilirim günün birinde

Ama bu ihtimali unutacağız ikimiz de

Senin sabrın yok

Benim cesaretim

Dürüst olmak gerekirse

(Ki bu girizgaha da hiç gerek yok aslında)

Ben bütün gün dolaşmak, okumak, yazmak

Akşamları da seni görmek isterdim.

Welcome and unwelcome difficulties

I read Alain de Botton's Consolations of Philosophy a couple of weeks ago, and there he said that anger isn't an irrational power that comes over us, boils our blood and blinds our reason, but it's actually an emotion sparked by a thought, a rational assumption: That life and people should be easier and fairer and better. And as we learn more about the world and how it is not in fact that easy or fair or good, we will cease to be angry and try to summon the power to live with what we can't change. (To his credit, de Botton also realizes that aqueducts wouldn't have been built without discontent with the status quo. But he argues that we should discern between the things we can change and those we can't to put an end to futile discontent.)

When they see me angry or disappointed, people tell me that such is life. And I know that any project or relationship is so much more difficult than it seems when you start it. Last weekend I played scrabble with some friends at the Heath and I realized how you might have the perfect word on your rack, but everybody is trying to get their word out there and you may not find a place on the board for the ideal, and if you want to keep playing, you have to come up with another solution, no matter how unideal it is.

But then there must be a border between what is normal and should be expected and what is unacceptable. As I grow up, that border moves out for me and I realize how much work everything entails and I'm not entitled to anything, but the border is still, and always, there. And that border is crossed when somebody doesn't play by the rules. I know there is no single set of rules (or values, yes), but I still believe that we should hold on to whatever sense of fairness and justice we have and not let it vanish. We should trust our gut feeling and be prepared to stand our ground despite any practical concern or fear. Such situations call for fighting, not staying silent or adjusting.

The welcome difficulty of getting over the unwelcome obstacle.

Because when that border disappears, meaning and value disappears and you cease to care. And that is as good as dead.

Alles muss raus

This is a bad habit, but I neglect to clean out my closet unless I'm moving. Clothes accumulate and clutter. I have difficulty finding my new clothes among the old ones. But today, an unusual burst of energy helped me to give away the old clothes and shoes. Some of them weren't even that old, but I didn't want to look the way I did in them anymore. Some of them I was surprised to see again. I remembered buying them and my mom passing them on to me and the times I wore them and the times I mended them but they were taking space. Unsentimentality is key here.

I just read the pray section in Eat, Pray, Love and Elizabeth Gilbert was talking about rearranging your internal shelves, and today I realized how cluttered our heads must be. And we never really get to arrange them. And the clutter sinks below the conscience, to the bottom shelves, under other things, but even when we forget about them an uneasy feeling remains.

So we must let go of fruitless obsessions and let new air and light in. Let go.

Kicking ass

A couple of weeks ago I went to a dance show called Blaze at the Peacock Theatre. In sequences of hip-hop, street dance and break dance, the dancers were literally kicking ass. The choreographers, costume and stage designers had also kicked ass. The beats spoke with that primitive language. The whole thing filled me with energy and envy. At first instance, I envied the dancers, I wish I were them. But when I thought about it a little deeper, I decided that everyone should find their own niche to kick ass. When we start rolling in the right groove, no difficulty would be a burden and work would be a source of joy.

We are going back to the discussion about one's essence, the question of whether we have a destiny we must fulfill. Something that is out of our control, something that is a given to us when we take nothing as given anymore, yet something we must become aware of and respond to if we want to live a fulfilled life. Call it self-realization or fulfilling your potential: you have the responsibility to bring your self to this world. And I learned last night from Eat, Pray, Love that responsibility can be defined as the ability to respond. The ability to respond to the truth. The ability to respond to the truth of our selves.

Life is too short to live without this feeling of kicking ass. And I'm sorry to point out that, especially for us with a "liberal arts" background who don't really have an occupation, it is difficult to get an accurate sense of whether we are kicking ass. If we were doctors or engineers or lawyers or cooks or pianists or actors or dancers (or cab drivers, for that matter), we would not really be able to afford seriously messing up. But our wishy-washy titles (consultants, analysts, strategists, economists, all shades of civil servants, social scientists in universities and think-tanks, public intellectuals, even some "modern" artists) allow us to produce bullshit while considering ourselves to be kicking ass. And who is to tell that we are not? Our bosses and critics and clients are either bullshit artists themselves or they have even less clue. Even if we get one call or another wrong, the consequances will be so far down the road and/or our contribution so vague and anonymous that it will be difficult to track our failure back to our selves. Success, on the other hand, simply becomes a matter of conviction. If we can convince ourselves and others successfully that we are successful, then we are. Our collective existence becomes a Ponzi scheme.

Ownership of consequances is the surest way to feel the thrill of life and work. Alienation from our work and its consequances saves us from personal risk, but it also robs us from the ownership of true (as opposed to perceived) success and happiness. We should stop lying to ourselves.

Anayasa değişikliği paketi ve yargı reformu

AKP'nin bu hafta açıkladığı anayasa değişikliği paketi, hükümetin yargıyla çatışmasından doğduğu ve yargı sistemini derinden etkileyecek hükümler içerdiği için, yüksek yargıyı zayıflatmaya yönelik bir girişim olarak algılandı. Ben de bu görüşe katılıyorum. Peki yüksek yargının zayıflaması kötü mü? Bu hükümet değil de başka bir hükümet çıkarsaydı bu paketi, böyle karşı çıkar mıydık? Düşünmeden taraf olmamak için, paketteki hükümlere bir göz atmakta yarar var bence.

Öncelikle, Türkiye'de yargı sisteminin sorunlarını anlamak isteyenler için Mithat Sancar ile Eylem Ümit Atılgan'ın TESEV için hazırladıkları "Adalet Biraz Es Geçiliyor" isimli çalışmayı hararetle öneririm. Çalışmada öne çıkan bir kaç önemli nokta var. Yargı bağımsızlığı, tarafsızlık için gerekli bir koşul, ancak her zaman yeterli değil. Yargı erkinin içindeki ve dışındaki etmenler bağımsızlığı tehdit edebiliyor.

Örneğin teftiş biriminin Adalet Bakanlığı'nın altında olması, bakanın Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun üyesi olması, HSYK'nın sekreteryasının bakanlığa bağlı olması, yargıya "dışarıdan", yani yürütme tarafından müdahale edilebileceğini gösteriyor. Öte yandan hakimler ve savcılar ile ilgili atama, tayin, terfi, disiplin cezası kararlarını veren HSYK'nın (Adalet Bakanı ve müsteşarı dışında) yalnızca Yargıtay ve Danıştay üyelerinden oluşması ve hakimlerin performanslarının, kararlarının Yargıtay ve Danıştay'dan dönüp dönmemesiyle ölçülmesi, hakimler ve savcılara yargı sisteminin "içinden" baskı yapılabileceğinin göstergesi.

Anayasa değişikliği paketi, HSYK'nın üye sayısını yediden 21'e çıkarırken, 10 birinci sınıf hakim ve savcının, hakim ve savcılarca seçilmesinin önünü açıyor. Yüksek mahkeme genel kurulları, artık sadece kurul üyeliği için cumhurbaşkanına üçer aday sunmayacaklar, üyeleri kendileri seçip atayabilecekler. Ancak bunun yanında cumhurbaşkanı, üniversitelerin hukuk, ekonomi veya siyasal bilgiler bölümlerinden dört öğretim üyesini, üst kademe yöneticiyi veya serbest avukatı kurula atayacak. Adalet Bakanlığı müfettişleri tamamiyle ortadan kaldırılmıyor, ancak yetkilerinin büyük çoğunluğu yeni Kurul müfettişlerine veriliyor.

Buraya kadar cumhurbaşkanının dört üyeyi atamasındaki keyfilik dışında çok büyük bir sorun yok. Asıl sorun, Anayasa Mahkemesi'nin yeni yapısında. Bir partiye kapatma davası açılmasını zaten meclisteki diğer partilerin iznine bağlayan hükümet, Anayasa Mahkemesi'nin kanun iptallerinin de önüne geçebilmek için çok rastgele ve garip bir üyelik yapısı öneriyor. Buna göre, şu anda iki üyesi Yargıtay, iki üyesi Danıştay, birer üyesi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay, bir üyesi YÖK'ün önerdiği öğretim üyeleri, üç üyesi üst düzey yöneticiler ve serbest avukatlar arasından çıkan mahkemenin üye sayısı on dokuza çıkarılıyor. İki üyeyi Sayıştay'ın, bir üyeyi baroların göstereceği adaylar arasından meclis, geri kalan on altı üyeyi de ya kurumların göstereceği adaylar arasından, ya da doğrudan cumhurbaşkanı seçiyor. Bu üyelerin dağılımı ise şöyle: Üç üye Yargıtay, iki üye Danıştay, bir üye Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, üç üye YÖK'ün göstereceği adaylar içinden, beş üye üst kademe yöneticiler, serbest avukatlar ya da Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçilecek. İki üyenin ise yüksek öğrenim görmüş olması yeterli! Kararlar artık salt çoğunlukla değil, üçte iki çoğunlukla alınacak. Yüce Divan kararlarına da itiraz yolu açılıyor.

İnsan bu yapının neye göre belirlendiğini merak ediyor. Keşke birileri AKP'nin "hukukçu kurmayları"nın beyin fırtınasını kaydetmiş olsa. Yüksek mahkemelerden gelen üye sayısını sabit tutarken, mahkemenin üye sayısını neredeyse iki katına çıkarmaya kalkışınca, tabii yeni eklenen üyeleri diğer kategorilerden "tamamlamak" zorunda kalmışlar. Şu maddelerin gerekçesini bir yazıp yayınlasalar da biz de öğrensek.

İki ayrıntılı geçici madde, AKP uygulama kanunlarını beklemek zorunda kalmasın diye paket kabul edilir edilmez Anayasa Mahkemesi ve HSYK'ya üyelik için seçimlerin nasıl yapılacağını anlatıyor. Herhalde kazanılmış haklar sorun oluşturduğu için, Anayasa Mahkemesi'nde hükümetin hayalindeki yapıya öyle hemen geçilemiyor. Önce yedek üyelerin hepsi asıl üye oluyor, onlar emekli oldukça yerlerine üst düzey yöneticiler ve öğretim üyeleri gelecek! Bir başka merak ettiğim konu, eğer paket kabul edilirse de muhalefet itiraz davası açarsa, davanın genişletilmiş yeni mahkemede görülmesi olasılığı. Sanırım CHP, paketin mecliste kabul edilmesiyle referandum arasındaki süreçte paketi Anayasa Mahkemesi'ne götürmeye çalışacak.

İşin en kötü yanı, halkoylamasına giderse paketin bir bütün olarak oylanacağına ilişkin madde. Paketin hoşumuza giden kamu denetçiliği ya da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ndeki hak ve özgürlüklerin kamu tarafından ihlali durumunda vatandaşların doğrudan Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilmesi gibi maddelerini tek başına geçiremiyoruz. Aslında bu madde, Anayasa'nın anayasa değişiklikleriyle ilgili 175. maddesinin "Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabulü sırasında, bu Kanunun halkoylamasına sunulması halinde, Anayasanın değiştirilen hükümlerinden, hangilerinin birlikte hangilerinin ayrı ayrı oylanacağını da karara bağlar," hükmüne aykırı.

Uzun lafın kısası, hükümeti eleştirmeye gönül rahatlığıyla devam edebiliriz.

şunu ben yazmış olmak isterdim, müthiş parça:

uçları kırık

bir sen varmışsın ve biri istiyor seni
karanlıkmışsın uçları kırık saçları gibi
hemen arkanda o yürür
kanı aktıkça korkusu gözlerinde büyür

bir sen varmışsın ve biri bekliyor seni
dağınıkmışsın en yakını yorganı gibi
her rüyanda gizlice uyur
istemezsen yalnızlığa uyanmaya mecbur

dileğini tutmuş sayar sonsuzdan geri
yanarken yanakları üşürmüş elleri
ah dönebilsen bakabilsen geri
unutmuştun hatırlarsın belki ismini

yağmurlar yağdığında
biri geçerken yanından ellerine tutunur
yağmurlar durduğunda
biri kaybolur aniden bilerek unutulur, unutulur.

vega

Depression

Suffering from feelings of emptiness and meaninglessness? Lacking the motivation and energy to carry out even mundane, daily tasks? Thinking your job and responsibilities are "below you"? Feeling guilt for not doing better, feeling better despite your privileges? Feeling underappreciated and angry because people don't recognize your "potential"? Getting impatient with small talk? Losing interest in travelling, shopping, movies, going out? Unable to concentrate on books, articles, debates that used to draw you in? Low self esteem making you prone to taking offence and perceiving yourself rejected, or avoiding close relationships all together? No inspiration to write anything at all?

It leaves you no option but to address itself, like a blocked pipe. Depression is when the joy of living and working is gone, but just an idea of how it used to be and how it should be remains. Like a hard, empty shell.

And you think you are smarter than everyone else - people who are more or less content with their jobs, religious or political convictions, achievements, sports teams, families? Because everything is mundane to you except your small stuffy world. You are some genius, some enlightened intellectual, some higher conscience. What on earth deserves your invaluable energies?

What a toxic blend of over-confidence in theory and crippling fear in practice.

I have been feeling this way over the past year or so. It wasn't always obvious to me or others, but it was like constant background noise. Sometimes it got louder. And I feared that shutting my ears to it would mean being content with something ordinary. Now I realize that I still fear that. I fear crossing that border... and growing up? Facing my own limits and weakness?

But there are so many things to do, so many people to meet, so many places to see. No time for hard feelings or fear. Life is too short.